Kamishibai: Japoniako ipuinak...euskaraz

2006-05-01

Kami hitzak papera esan nahi du. Kamishibai hitzak paperezko antzerkigintza. Ipuinak kontatzeko teknika bat da kamishibai, japoniarra. Haatik, herrialde horretako mugetatik atera eta munduan zehar zabaltzen ari da gaur egun. Euskal Herrira ere iritsi da eta zenbait ikastetxetan erabiltzen hasi dira. Esperientzia aberasgarria eta erabilgarria dela ikusi dute.

 
 

Kamishibai Japonian sortu zen duela 70 urte inguru, 1930eko hamarkadan, eta azken hamar urteotan hedatu da bereziki. Japonian kamishibai-aren teorian sakondu dute eta azkar ari da zabaltzen. Kamishibai-aren artea oso hedatuta dago Asiako hainbat herritan; esate baterako Vietnamen eta Laosen. Ameriketan, bereziki Amerikako Estatu Batuetan hedatu da eta Europan Frantzian, Alemanian, Suitzan, Herbeheretan eta orain, Euskal Herrian.

Eskolan bereziki Haur Hezkuntzan eta Lehen Hezkuntzan erabil daiteke, Japoniako ipuinak ez ezik mundu osoko ipuinak kontatzeko eta lantzeko; beste teknika bat da, betiko irudi-liburuaren osagarria.

Kamishibaiaren ezaugarriak

Hiru ezaugarri edo hiru giltzarri ditu kamishibaiak:
1) Beti erabiltzen dugu ‘antzeztokia’ kamishibai egiteko: butai delakoa.
2) Kamishibaiak istorioa eta irudiak ditu, haurrentzako liburuek bezala, baina kamishibai egiteko beti behar da narratzailea, entzuleei begira jartzen dena eta entzuleei istorioa kontatzen diena.
3) Kamishibaia paper zurruneko orrien bidez egiten da. Orriok aurrean marrazkia eta atzean testua dituzte. Orriak atera eta sartu egin behar dira; hortaz, mugimendua ere garrantzitsua da.
Butai-aren ateskak zabaltzean egiazko mundutik istorioaren mundurako jauzia egiten dute haurrek, baina kontalaria entzuleei begira dagoenez, entzuleek badakite kontalaria egiazko munduan dutela. Kamishibaiaren bidez haurren kontzentrazioa bermatzen da eta ikus-entzuleei begira izateak narratzaileari aparteko aukera ematen dio komunikazioa gauzatzeko. Narratzailearentzat erosoa da istorioa irakurtzen duelako, ez du buruz ikasi beharrik. Haurrek istorioa bereganatzen dute, gozatzen dute eta “xarma” sortzen da, kyokan, elkarreragina, interakzioa, sentimenduen konpartitzea; haurrak pozik eta irakasleok ere bai.
Kamishibaiaren teknika egokia da hizkuntza lantzeko. Lehendabizi, entzundakoaren ulermena lantzeko; haurrek ipuina entzuteaz gain, ikusi egiten dute eta horrek asko laguntzen die dena ulertzeko. Hasieran narratzailea irakaslea izaten da, baina ikasleak ere narratzaile izan daitezke; testua atzeko aldean dute irakurgai eta eroso sentitzen dira butaiak ematen dien babespean; gure ikasle-narratzaile horien irakurriaren ulermena eta ahoskera lantzeko aukera ezin hobea. Gainera, a posteriori, ipuin berriak kamishibai formatuan sor daitezke, ikasle guztien artean, ahozko adierazpena eta idazketa lantzeko.
Kamishibai beraz, hezkuntzarako tresna ezin hobea da. •

Uharten dagoen Euskararen Irakaskuntzarako Baliabide Zentroan ipuin batzuk jadanik prest daude eskoletan erabiltzeko eta beste batzuk ere laster egonen dira eskuragarri.

Japonierazko izena Euskaraz

Ookiku Ookiku Ooikunaare Handitzen handitzen

Hiyokochan Txita txikia
Hensi-n Karratu txikiak
Tentoumusi no Temu Pintta marigorringa
Umi ni sizunda oni Itsasoan hondoratu zen
erraldoiaren elezaharra
Ousama sabuchan Sabu errege
Ahiru no ousama Ahatea errege
Otousan Aita

Japoniarrak Uharten

Etsuko Nozaka japoniarrak kamishibaiaren oinarriak azaldu zituen apirilaren 7an Euskararen Irakaskuntzarako Baliabide Zentroan, Uharten, (Nafarroa). Etsuko Nozaka IKAJA Elkarteko idazkaria da. IKAJA Kamishibaiaren Nazioarteko Elkarte japoniarra da. Elkarte horren helburu nagusia kamishibaia munduan zehar sustatzea eta zabaltzea da.

Hezkuntza Departamentuaren Euskara Zerbitzuaren eskutik, saio horretan 50 irakaslek baino gehiagok hartu zuten parte. Etsuko Nozakak bi kamishai kontatu zituen eta Josu Jimenezek beste bi. Saioa ingelesez egin zen eta aldibereko itzulpena egin zen euskarara. Hurrengo ikasturtean kamishibaia lantzeko eta sakontzeko mintegi bat egiteko asmoa agertu du Euskara Zerbitzuak.

Informazio gehiago:

IKAJA: http://www.geocities.jp/kamishibai/index-e.html (japonieraz eta ingelesez)
EIBZ: http://www.pnte.cfnavarra.es/eibz/

2006-05-01